Estrogeny i ich rola w organizmie. Objawy nadmiaru i niedoboru. Jak za pomocą diety wyregulować ich poziom w organizmie. Czy dieta bezmięsna jest rozwiązaniem idealnym?

Dzisiaj zapraszam Was serdecznie do artykuły dotyczącego niezwykle ważnych hormonów, jakimi są estrogeny. Oczywiście wszystko jest dobrze, gdy są one na właściwym poziomie, jednak coraz częściej wiele osób boryka się z nadmiarem lub niedoborem estrogenów w organizmie. Nadmiar estrogenów jest szczególnie powszechny wśród kobiet i skutecznie hamuje odchudzanie. Czy można sobie naturalnie pomóc? Czy wykluczenie z diety mięsa jest rozwiązaniem idealnym? Czy terapia hormonalna jest konieczna? Jak zwykle wszystko zależy indywidualnie od przypadku, natomiast rola diety jest zdecydowanie nieodzownym elementem terapii. Estrogeny. Jak za pomocą diety wyregulować ich poziom w organizmie? Zapraszam do artykułu.

Czym są estrogeny?

Estrogeny (estron, estradiol, estriol) są nazywane hormonami żeńskimi i najważniejszą rolę odgrywają właśnie w organizmie kobiet, jednak są też niezbędne dla mężczyzn – ich niedobór może powodować bezpłodność. Estrogeny są wytwarzane z cholesterolu, mają budowę sterydową, różnią się między sobą ilością i ustawieniem grup hydroksylowych. Bezpośrednim substratem do ich syntezy jest androstendion i testosteron, a enzymem który odgrywa istotną rolę w ich powstawaniu jest aromataza. Proces syntezy estrogenów zachodzi głownie w jajnikach, ale również małe ilości hormonów są produkowane w łożysku, tkance tłuszczowej, kościach i mózgu. Estron jest także wytwarzany przez adipocyty (komórki tkanki tłuszczowej). W osoczu estrogeny występują w formie związanej z albuminą lub globuliną wiążącą steroidy płciowe (SHBG). Po menopauzie czynność wydzielnicza jajników ustaje, co prowadzi do niedoboru estrogenów. U mężczyzn estrogeny są w niewielkich ilościach produkowane przez jądra i korę nadnerczy.

Jaką rolę w organizmie pełnią estrogeny?

• odpowiadają za kształtowanie się żeńskich narządów płciowych i piersi w czasie rozwoju płodowego i po urodzeniu (I i II-rzędowe cechy płciowe),
• odpowiadają za rozwój III -rzędowych cech płciowych kobiecych (m. in. budowa ciała, typ owłosienia),
• są odpowiedzialne za kształtowanie się psychiki i popędu płciowego (IV-rzędowe cechy płciowe),
• przyczyniają się do stymulacji wzrostu i zwiększenia pobudliwości mięśni gładkich (macicy i jajowodów),
• odpowiadają za przyrost komórek endometrium (błona śluzowa macicy) i komórek nabłonkowych w piersi, tym samym posiadają potencjał stymulujący rozwój nowotworów związanych z tymi tkankami,
• przygotowują błonę śluzową macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja i przyczyniają się do utrzymania ciąży,
• zwiększają libido,
• biorą czynny udział w gospodarce lipidowej – zwiększają poziom “dobrego” cholesterolu HDL, a obniżają poziom “złego” cholesterolu LDL; zwiększają też wydalanie cholesterolu z żółcią; zwiększają poziom α-lipoprotein i fosfolipidów
• mają wpływ na gospodarkę wapniową – zwiększają odkładanie się wapnia w kościach i zapobiegają osteoporozie; stymulują wzrost kości i chrząstek,
• zwiększają przyswajania białek,
• przyczyniają się do wzrostu syntezy białek endogennych, np. białek wiążących hormony tarczycy i hormony nadnerczy, a także pobudzają syntezę fibrynogenu, ceruloplazminy i angiotensynogenu,
• prowadzą do wzrostu krzepliwości krwi.

Jakie są skutki niedoboru estrogenów?

Warto zaznaczyć, że niedobór estrogenów jest powszechny u kobiet po menopauzie ale występuje także u młodych kobiet. Niedobór estrogenów przyczynia się do:

• zaburzeń miesiączkowania,
• niepłodności,
• zaniku (lub ograniczonego występowania) II i III-rzędowych cech płciowych. Tym samym może rozwinąć się u kobiet: męska sylwetka, hirsutyzm (nadmierne owłosienie), obniżona barwa głosu.
• osteoporozy.

Co przyczynia się do nadmiaru estrogenów w organizmie?

Istnieje grupa produktów, określana jako fitoestrogeny, które posiadają bardzo wysoki poziom naturalnych estrogenów. Estrogeny występują m.in. w produktach sojowych i mięsie, które było faszerowane syntetycznymi hormonami przyspieszającymi wzrost. Produkty bogate w estrogen to także żywność pakowana w plastikowe pojemniki, mydła antybakteryjne i płyny do mycia naczyń, z którymi stykamy się na co dzień, niestety.

Jakie są skutki nadmiaru estrogenów?

• zaburzenia miesiączkowania,
• zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepów i zatorów,
• nadmierny przerost błony śluzowej macicy,
• obrzęki i nadmierny zastój wody w organizmie,
• przyrost masy ciała,
• powiększenie piersi,
• zaburzenia funkcji wątroby, kamica dróg żółciowych, żółtaczka,
• napady migreny,
• depresja,
• nudności, wymioty, złe samopoczucie.

Co ma wspólnego dieta obfitująca w mięso i wysoki poziom estrogenu?

Jedząc mięso z konwencjonalnej hodowli zachodzi większe prawdopodobieństwo wystąpienia nadmiaru estrogenu. Niestety mięso pochodzące od zwierząt karmionych zbożem jest uboższe w witaminy A, B, C, E, sprzężony kwas linolowy i dobroczynne kwasy tłuszczowe omega-3, w porównaniu z mięsem pochodzącym od zwierząt wypasanych albo dzikich. Z kolei nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6 w stosunku do omega-3 w naszym organizmie prowadzi do licznych stanów zapalnych i spotęgowanego odkładania się tkanki tłuszczowej. Przechodząc na dietę bezmięsną, poziom estrogenu ulega obniżeniu. Skąd taka zależność? Otóż mogą za to odpowiadać hormony w mięsie, typ bakterii rozwijających się w jelitach osób, które spożywają dużo mięsa, lub jakaś kombinacja czynników. Ponadto, w niektórych badaniach wykazano niekorzystny wpływ mięsa przetworzonego. Dowiedziono, że mięso, które poddano chemicznemu procesowi wydłużającemu okres trwałości (np. wędlina, parówka, szynka, kiełbasa, golonka), zawiera dużą ilość azotanów i azotynów. Te z kolei wiąże się z występowaniem cukrzycy, przyspieszonym starzeniem się komórek i zwiększonemu ryzyku rozwoju nowotworów.

Dobroczynny wpływ błonnika pokarmowego

Udowodniono, że błonnik pokarmowy nie tylko pomaga zrzucić zbędne kilogramy i pomaga czuć się sytym, ale także stabilizuje poziom cukru we krwi. Osoby, które spożywają mięso, dostarczają sobie o połowę mniej błonnika niż wegetarianie (12g dziennie vs. 26g dziennie). Tym samym wegetarianie wypróżniają się obficiej i wydalają trzy razy więcej estrogenu niż osoby, które jedzą mięso. Poziom estrogenu we krwi u wegetarian jest około 15-20% niższy niż u osób jedzących mięso. Czy zatem przejście na dietę wegetariańską jest rozwiązaniem idealnym? Niekoniecznie. Bo można jeść wszystko, również mięso, ale trzeba pamiętać o ilości i przede wszystkim jego jakości. Bycie mięsożercą nie musi równać się niskiemu spożyciu błonnika pokarmowego. Tutaj chciałam tylko podzielić się ciekawostką z jednej z przeczytanych książek. O tym, jak zwiększyć spożycie warzyw i owoców, a tym samym ilość błonnika pokarmowego w diecie, pisałam tutaj.

Jak naturalnie za pomocą diety wyregulować poziom estrogenów?

Warto włączyć do diety:

• warzywa kapustne (brokuł, kalafior, kiełki, brukselka, kapusta) – zawierają silne substancje odżywcze, które pomagają metabolizować molekuły estrogenu.
• zdrowe tłuszcze (produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 i nasycone kwasy tłuszczowe, czyli olej kokosowy, oliwa extra virgin, awokado, surowe orzechy (ale nie orzeszki ziemne) i nasiona (zawierają sterole roślinne, które regulują poziom estrogenu); ekologiczny drób, dziki łosoś, dziczyzna i krowy karmione w stu procentach trawą to najlepsze źródła roślinne dla zdrowych funkcji hormonalnych. Polecam przepis na pysznego łososia z piekarnika.
• warzywa cebulowe (czosnek, cebula, szalotka, szczypiorek i por) – wszystkie zawierają dużo aminokwasów bogatych w siarkę i potężny antyoksydant – kwercytynę. Składniki te pomagają w oczyszczaniu wątroby i zmniejszają produkcję estrogenu. Zachęcam do wypróbowania dorsza w sosie porowym.
• zioła bogate w antyoksydanty (oregano, tymianek, rozmaryn, szałwia i kurkuma). Ta ostatnia ma silną moc niszczenia komórek nowotworowych zawierających receptory estrogenu, które są najczęściej spotykanymi komórkami raka piersi, macicy, prostaty i jajników. Serdecznie polecam złote mleko, szczególnie teraz w okresie jesienno-zimowym, z wykorzystaniem kurkumy.
• flawonony – można je znaleźć w owocach cytrusowych, a szczególnie w cytrynach i limonkach. Dobrym pomysłem będzie picie wody z cytryną.
• chlorofil – czyli jedna z najpotężniejszych życiodajnych substancji nadająca produktom kolor zielony. Wszelkie ciemnozielone warzywa, sałaty są na wagę złota! Zachęcam do skorzystania z mojego zestawienia przepysznych sałatek. Zerknijcie także na oczyszczający koktajl z kolendrą, czyli naturalnym chelatorem.
• produkty fermentowane – zawierają kwasy organiczne, antyoksydanty, enzymy i probiotyki, które poprawiają funkcjonowanie jelit i zdolności wydalnicze. Sięgajmy po kapustę kiszoną, ogórki kiszone, kimchi. keir i fermentowaną soję.
• lignany – już dwie łyżeczki świeżo zmielonego siemienia lnianego dziennie pomagają zachować zdrowy balans estrogenu. Polecam oczyszczający koktajl z natką pietruszki i siemieniem lnianym oraz owsianko-siemiankę.
• herbaty ziołowe – szczególnie pomocna dla regulacji poziomu estrogenu jest herbata zielona, napar z lukrecji, mięta, korzeń maca i niepokalanek.
• grzyby – choć powszechnie uznawane są za mało wartościowe, to jednak posiadają zdolności regulacji poziomu aromatazy i estrogenu. Warto włączyć do diety takie grzyby, jak: shitake, maitake, pieczarki i borowiki. Zachęcam do wypróbowania jajek sadzonych w pieczarkach oraz zupy z soczewicy i pieczarek.
• warzywa strączkowe – wszystkie zawierają pokaźne ilości fitoestrogenów (szczególnie soja), które pomagają utrzymać w normie poziom progesteronu i estrogenu. Polecam wypróbować prosty przepis na makaron z ciecierzycą i warzywami.

Leczenie farmakologiczne. O tym warto wiedzieć.

Jedną z możliwych opcji jest farmakoterapia. Estrogeny naturalne i syntetyczne stosuje się w niektórych zaburzeniach miesiączkowania, niedorozwoju gonad, niedoczynności jajników, zapaleniu atroficznym pochwy, po usunięciu jajników, w hormonalnej terapii zastępczej, w transseksualizmie, jako składnik tabletek antykoncepcyjnych, w nowotworze prostaty u mężczyzn. Należy pamiętać, że w trakcie stosowania antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), trzeba szczególnie często kontrolować piersi. Wskazane są: USG, mammografia i badanie palpacyjne. Nadmiar estrogenów może doprowadzić do powstania komórek nowotworowych.

Podsumowując

Nasz układ hormonalny odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu całego organizmu. Wszelkie odchylenia poziomu hormonów należy niezwłocznie korygować. Dieta stanowi świetne połączenie z zalecaną farmakoterapią, a w niektórych przypadkach jest narzędziem wystarczającym. Warto zatem bliżej przyjrzeć się temu, co mamy na swoich talerzach każdego dnia. Doskonale znacie moje podejście dietetyczne i wiecie, że jestem “wszystkożercą” 🙂 Również w przypadku problemów z gospodarką estrogenową uważam, że dieta wegetariańska czy wegańska może ale wcale nie musi być pomocna. Wszystko jest kwestią indywidualną. Na rynku znajdziemy także dobrej jakości mięso, które spożywane w rozsądnych ilościach nie będzie oddziaływać na nas negatywnie. Oczywiście kluczowa jest także obecność innych składników, źródeł błonnika pokarmowego, czyli: warzyw, owoców, orzechów i strączków.

Jeśli potrzebujesz wsparcia dietetycznego w przypadku problemów hormonalnych, zapoznaj się z moją ofertą i napisz do mnie 🙂

Na podstawie:

• Gottfried S.: “Sposób na hormony. Jak naturalnie pozbyć się zaburzeń hormonalnych i odzyskać równowagę”. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2020.
• Gottfried S.: “Dieta 7 hormonów. Ulecz swój metabolizm i schudnij w 3 tygodnie”. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2021.
• Wszelaki M.: “Hormony. Jak odzyskać równowagę w 14 dni?”. Wydawnictwo Znak, 2020.
• czytelniamedyczna.pl

Przeczytaj także:

• Pistacje i zawarty w nich kwas elagowy jako element zdrowej diety.
• Faza lutealna i dodatkowe kilogramy. Jak sobie z nimi radzić?

Jeśli chcesz być na bieżąco ze zdrową i smaczną dietą, śledź mnie na Facebooku i Instagramie 🙂 Tam częściej pojawiają się zdrowe pyszności 🙂