Dietoterapia w nadciśnieniu tętniczym. Co jeść, a czego unikać? Na jakie aspekty stylu życia należy zwrócić uwagę?
Kochani, zapraszam Was na kolejny wpis z serii diet w wybranych jednostkach chorobowych. Akurat tak się składa, że w przypadku nadciśnienia tętniczego odżywianie odgrywa ważną rolę, więc warto co nieco dowiedzieć się w tym temacie. Dietoterapia w nadciśnieniu tętniczym. Serdecznie zapraszam do artykułu 🙂
Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze jest bardzo częstą chorobą cywilizacyjną, czyli taką, która występuje w krajach i społeczeństwach wysoko rozwiniętych. Choroba przez dłuższy czas może nie dawać żadnych niepokojących objawów, przez co rozwija się „po cichu” i pozostaje nieleczona. Szacuje się, że w Polsce ponad 30% populacji cierpi na nadciśnienie tętnicze, przy czym największy odsetek chorych mieści się w przedziale wiekowym 55-74 roku życia.
Warto zaznaczyć, że wyróżniamy nadciśnienie pierwotne oraz wtórne.
Nadciśnienie pierwotne (samoistne) – występuje u ponad 90% pacjentów. Jego przyczynowość jest złożona i może wskazywać na udział genów, środowiska, diety, stresu i stylu życia.
Nadciśnienie wtórne (objawowe) – występuje u 5-10% pacjentów. Jak sama nazwa wskazuje nadciśnienie stanowi tutaj objaw innej choroby, najczęściej choroby nerek, dużych tętnic lub zaburzeń czynności tarczycy, przytarczyc, nadnerczy. Właściwie przeprowadzone badania umożliwiają wykrycie i usunięcie przyczyny wywołującej wzrost ciśnienia krwi, a tym samym wyleczenie i trwałe uzyskanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.
Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?
- skłonności genetyczne,
- otyłość, zwłaszcza tzw. otyłość brzuszna,
- duże spożycie soli (przy rozpoznanym NT należy ograniczyć podaż sodu w diecie do 5g/dobę),
- starzenie się organizmu,
- stres psychiczny,
- siedzący tryb życia.
Warto zauważyć, że o ile na skłonności genetyczne nie mamy wpływu, to na pozostałe aspekty – owszem! Zatem warto dbać o siebie, bo jak się okazuje, na wiele rzeczy mamy wpływ! 🙂
Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego?
Oprócz stwierdzonego NT na podstawie pomiarów, u części pacjentów może pojawić się:
- pulsujący ból głowy,
- szumy uszne,
- zaburzenia widzenia,
- ból w klatce piersiowej,
- męczliwość,
- nudności,
- zaburzenia snu.
Jakie są jednostki pomiarowe ciśnienia krwi?
Ciśnienie krwi mierzy się w milimetrach słupa rtęci (mm Hg), a podczas pomiaru uzyskuje się dwie liczby, oznaczające ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Na przykład: 140/90 mm Hg, co należy odczytywać: „sto czterdzieści NA dziewięćdziesiąt słupa rtęci”. Pierwsza liczba – zawsze większa – określa ciśnienie skurczowe (tzw. górne). Druga liczba – zawsze mniejsza – określa ciśnienie rozkurczowe (tzw. dolne).
Normy pomiarowe
Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją ciśnienia tętniczego za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120–129/80–84 mm Hg.
Wyróżnia się też:
- wysokie prawidłowe ciśnienie krwi – ciśnienie skurczowe 130–139 mm Hg oraz ciśnienie rozkurczowe 85–89 mm Hg
- optymalne ciśnienie krwi – wartości ciśnienia niższe niż 120/80 mm Hg.
Kiedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym?
Bardzo istotne jest to, że nadciśnienia tętniczego nie można zdiagnozować, opierając się tylko na pojedynczym pomiarze ciśnienia krwi! Chorobę tę rozpoznaje się na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych zazwyczaj w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach. Mówimy o nim, gdy wartości pomiarowe wynoszą 140/90 mm Hg lub więcej.
Jak wygląda dietoterapia nadciśnienia tętniczego?
1. Przede wszystkim należy pomóc pacjentowi osiągnąć prawidłową masę ciała. Szczególnie należy skupić się na zmniejszeniu obwodu brzucha. Otyłość brzuszna wiąże się ze zwiększoną zapadalnością na choroby metaboliczne, w tym właśnie nadciśnienie tętnicze. Tutaj przeczytasz co nieco nt. wskaźnika WHR.
2. Istotne jest włączenie aktywności fizycznej do codziennego harmonogramu dnia. Pamiętajcie, że zdrowie i kanapowy styl życia nie idą ze sobą w parze 🙂 Szukajcie sposobów na jakąkolwiek aktywność fizyczną (schody zamiast windy, rower zamiast auta itp.), a nie powodów, by jej unikać!
3. Należy ograniczyć podaż soli do 5—6g/dobę (płaska łyżeczka). Zamiast dosalania potraw należy włączyć świeże i suszone zioła oraz przyprawy. Rezygnujemy z Kucharka, Vegety, gotowych mieszanek przypraw, bo one często na pierwszym miejscu w składzie mają właśnie sól. Uważamy na: sos sojowy, dania instant, czy sery typu feta, pleśniowy, topiony czy halloumi.
4. Bezwzględnie należy zrezygnować z żywności wysoko przetworzonej, np. chipsów, krakersów, tzw. gotowców. Zapominamy o fast foodach, konserwach, produktach wędzonych. Zmniejszamy ilość wędlin i przetworów mięsnych. A jeśli już po nie sięgamy, to wybieramy te z największą % zawartością mięsa, minimum 90%.
5. Warzywa i owoce muszą być codziennością na naszych talerzach! Szczególnie należy włączyć takie warzywa i owoce, które obfitują w potas, np. banany, pomidory, ziemniaki, awokado, fasola, groch, szpinak. W tym miejscu polecam wypróbować koktajl bananowo-orzechowy oraz kremową sałatkę z kurczakiem i awokado.
6. Można włączyć do diety warzywne soki, ale lepiej wyciskać je samemu w domu. Często kupne soki, np. pomidorowe są przepełnione solą.
7. Warto, aby w diecie pojawił się nabiał. Napoje mleczne fermentowane, sery np. twarogi chude i półtłuste, mleko o zawartości do 2% tłuszczu.
9. Wybieramy chude gatunki mięs oraz ryby, również tłuste ryby morskie. O rybach więcej przeczytacie tutaj.
10. Zwracamy uwagę na obróbkę termiczną i bazujemy na gotowaniu, gotowaniu na parze, pieczeniu.
11. Włączamy do diety produkty pełnoziarniste, grube kasze, brązowy ryż.
12. Rezygnujemy ze słodkich deserów i dań tłustych.
13. Włączamy do diety orzechy, szczególnie włoskie i migdały.
14. Nie musimy rezygnować z kawy, spokojnie możemy pić 2-4 filiżanki dziennie. Duże metaanalizy wykazały brak istotnego klinicznego wpływu długoterminowego picia kawy na ciśnienie oraz na ryzyko nadciśnienia.
15. Ketchup, musztarda, majonez – tylko od czasu do czasu w niewielkich ilościach.
16. Należy ograniczyć spożycie alkoholu. A to akurat dotyczy wszystkich, którzy dbają o swoje zdrowie 🙂 Spożycie alkoholu wywołuje efekt podwyższający ciśnienie tętnicze, dlatego lepiej z niego zrezygnować mając NT.
17. Warto zrezygnować z palenia tytoniu. Używki nigdy nie były i nie będą dla nas dobre 🙂
18. Redukcja stresu do minimum! Szczególnie szkodliwy jest dla nas stres przewlekły, więc dbamy o to, by każdego dnia się wyciszyć. Tutaj przeczytacie o naturalnych sposobach rozładowania napięcia.
Jaki rodzaj diety sprawdza się najlepiej?
Dieta Dash, śródziemnomorska, wegetariańska oraz indywidualnie dobrana na podstawie preferencji pacjenta i zaleconych wytycznych w dietoterapii NT. Generalnie stawiamy na nisko przetworzone i wartościowe produkty. Liczy się przede wszystkim konsekwencja, więc dieta musi być idealnie dopasowana do preferencji smakowych i możliwości pacjenta.
Ostrożnie z lekami!
Ponieważ każdy lek na NT niesie ze sobą ryzyko skutków ubocznych (większych lub mniejszych), warto najpierw przyjrzeć się swojemu stylowy życia i odżywianiu i w pierwszej kolejności na tych płaszczyznach wprowadzić zmiany. Może się okazać, że leki nie będą potrzebne, jeśli tylko skupimy się na tzw. podstawach, czyli zdrowej i odżywczej diecie, redukcji stresu oraz aktywności fizycznej każdego dnia.
Na podstawie:
– https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-krazenia/nadcisnienie-tetnicze-zalecenia-i-jadlospis/
– https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/raport-nfz-nadcisnienie-tetnicze,7352.html
Przeczytaj także:
Jeśli chcesz być na bieżąco ze zdrową i smaczną dietą, śledź mnie na Facebooku i Instagramie 🙂 Tam częściej pojawiają się zdrowe pyszności 🙂