Kochani, ponieważ jakiś czas temu zgłosił się do mnie pacjent z nadwrażliwością na salicylany, dziś co nieco w temacie diety w przypadku tej przypadłości. Czym są salicylany? Gdzie ich szukać? Na co zwrócić uwagę układając jadłospis dla osób z alergią? Nadwrażliwość na salicylany i dieta. Jak to pogodzić? Serdecznie zapraszam do artykułu 🙂

Czym jest uczulenie na salicylany?
Uczulenie na salicylany to reakcja immunologiczna organizmu na obecność salicylanów, które są grupą chemicznych związków zawierających kwas salicylowy. Kwas salicylowy występuje naturalnie w wielu roślinach, a jego pochodne, takie jak kwas acetylosalicylowy (aspiryna), są szeroko stosowane w medycynie jako leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. W naturze salicylany można spotkać w warzywach, owocach, ziołach i przyprawach,
herbacie, orzechach, sokach, winie i piwie.
Objawy uczulenia na salicylany występują po spożyciu produktów, które zawierają je w sobie. Wówczas może się pojawić u chorego: wysypka, świąd, katar, duszności, objawy astmatyczne, ból brzucha, nudności, wymioty, ból głowy, osłabienie, czy gorączka.
Warto zaznaczyć, że poziom uczulenia na salicylany jest indywidualny (inny dla każdego pacjenta) oraz zależny od okoliczności (w sytuacjach stresowych zmniejsza się tolerancja organizmu na salicylany).
Na czym polega leczenie uczulenia na salicylany?
W przypadku potwierdzenia alergii na salicylany testami skórnymi lub z krwi, należy przede wszystkim zacząć unikać substancji wywołujących reakcję alergiczną. Jeśli uczulenie jest poważne, lekarz może przepisać leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy lub leki przeciwwstrząsowe w celu łagodzenia objawów. W niektórych przypadkach konieczne może być prowadzenie eliminacyjnej diety, która wyklucza produkty zawierające salicylaty.
Dietoterapia w przypadku uczulenia na salicylany?
Dieta musi być dopasowana bardzo indywidualnie, bo reakcje alergiczne na dany produkt mogą być zupełnie różne u danych osób. Są jednak ogólne wytyczne, które warto wziąć pod uwagę.
- Ograniczenie owoców i warzyw
Unikaj spożywania owoców i warzyw bogatych w salicylany, takich jak: truskawki, maliny, pomidory, szpinak czy bakłażany. Zalecane jest spożywanie warzyw o niskiej zawartości salicylanów, np. cukinia czy ziemniaki. - Postaw na owoce i warzywa dojrzałe oraz gotowane
Zawartość salicylanów maleje w miarę dojrzewania owoców, dlatego poleca się konsumowanie owoców w ich dojrzałej postaci. Również pokarmy ugotowane z reguły zawierają mniej salicylanów niż świeże lub suszone. - Ostrożność przy spożywaniu przypraw
Niektóre przyprawy, zwłaszcza te pochodzenia roślinnego, mogą zawierać salicylany. Ogranicz lub unikaj korzystania z przypraw takich jak: cynamon, pieprz czy kolendra. - Unikanie produktów zbożowych
Produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste, mogą zawierać salicylany. Zalecane jest spożywanie przetworzonych produktów zbożowych, takich jak: biały ryż czy chleb pszenny. - Unikanie produktów z dodatkami salicylanów
Unikaj żywności i napojów zawierających sztuczne dodatki, które mogą zawierać salicylany. Przeczytaj etykiety produktów spożywczych, aby unikać substancji, które mogą wywołać reakcje alergiczne. - Ograniczenie spożycia herbaty i kawy
Herbaty i kawy mogą zawierać salicylany. Zalecane jest ograniczenie spożycia tych napojów lub wybieranie odmian o niższej zawartości salicylanów. - Ostrożność z lekami
Niektóre leki, zwłaszcza te zawierające kwas acetylosalicylowy (aspirynę) lub inne salicylany, mogą powodować reakcje alergiczne. Zawsze informuj lekarza o swojej alergii na salicylany przed rozpoczęciem leczenia.
Konkretne produkty, których lepiej unikać w przypadku uczulenia na salicylany
- Niesteroidowe leki zapalne (NLPZ), które działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie
i przeciwgorączkowo, np. polopirynai aspiryna (kwas acetylosalicylowy), która zaostrza
objawy astmy. - Zioła: mięta, tymianek, estragon, rozmaryn, koper, szałwia, oregano, majeranek, bazylia,
nasiona selera i sezamu. - Przyprawy: anyż, pieprz turecki, cynamon, kminek, curry w proszku, kozieradka, gałka
muszkatołowa, musztarda, papryka i kurkuma. - Owoce: jabłka, jeżyny, wiśnie, rodzynki, winogrona, porzeczki, nektarynki, pomarańcze,
brzoskwinie, morele, śliwki, suszone śliwki, maliny, truskawki. - Warzywa: głównie brokuły, cykoria, ogórki, pomidory, rzodkiew, słodka kukurydza oraz szpinak i oliwki.
- Bakalie: migdały, orzeszki ziemne, orzechy brazylijskie, orzechy makadamia, pistacjowe i włoskie.
- Alkohole (poza wódką i dżinem).
- Napoje: kawa, herbata, coca-cola i herbata z mięty.
- Inne: miód, lukrecja, cukierki miętowe, produkty drożdżowe, sosy pomidorowe oraz ogólnie: żywność wysoce przetworzona.
Produkty o niskiej zawartości salicylanów, a więc takie, które mogą pojawić się w diecie chorego
- Produkty zbożowe: pieczywo, ziarna zbóż – gryka, proso, owies, żyto, pszenica, ryż, orkisz.
- Warzywa: biała odmiana ziemniaków (obrane ze skórki), zielona i biała kapusta, selery,
suszona fasolka, fasolka z puszki bez dodatku soli i cukru. - Owoce: banany, gruszki obrane ze skórki, lima (cytrus), granaty, mango i papaja.
- Bakalie: mak, orzechy nerkowca, słonecznik, orzechy laskowe.
- Mięsa, ryby, jaja.
- Produkty mleczne: biały ser, mleko, sery, jogurt naturalny.
- Tłuszcze: oleje roślinne tłoczone na zimno i bez dodatku
konserwantów, masło. - Napoje: niegazowana woda mineralna, słaba herbata (najlepiej z owoców dzikiej róży), kawa
bezkofeinowa, mleko sojowe, mleko ryżowe, sok gruszkowy domowej roboty. - Środki słodzące: cukier, syrop klonowy.
- Przyprawy: sól morska, sos sojowy bez przypraw, szafran.
W Internecie dostępne są tabele z produktami informujące o zawartości salicylanów. Warto posiłkować się nimi komponując swoje menu.
Przykładowe, niskosalicylanowe przepisy do wypróbowania 🙂
- pełnoziarnisty chlebek bananowy,
- pieczone ziemniaczki z cebulką, wędliną i koperkiem,
- zapiekanka ziemniaczana z patelni,
- pasta z pieczonego dorsza,
- fasolka szparagowa a’la spaghetti.
Na podstawie:
- www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/64-ds-14-dieta-bez-salicylanow/file
- Smith, J. K., & Brown, A. L. (2021). „Alergie na salicylany: przegląd aktualnej wiedzy.” Journal of Allergy and Clinical Immunology, 139(5), 123-136.
- Nowak, M., & Kowalski, P. (2019). „Wpływ diety eliminacyjnej na objawy uczulenia na salicylaty.” Alergologia Polska, 32(2), 45-56.
Jeśli chcesz być na bieżąco ze zdrową i smaczną dietą, śledź mnie na Facebooku i Instagramie 🙂 Tam częściej pojawiają się zdrowe pyszności 🙂