Wybiórczość pokarmowa u dziecka. Czym jest? Jakie są jej przyczyny? Jak sobie z nią radzić?
Dzieci niestety bardzo rzadko jedzą tak, jak by sobie życzyli tego ich rodzice. Wiem z autopsji, sama jestem mamą dwóch małych szkrabów. I pomimo tego, że w naszym domu panują myślę całkiem zdrowe nawyki żywieniowe, to jednak tylko jedno z dzieci bez problemu się do nich stosuje. A drugie, no cóż… to zależy od dnia 🙂 Natomiast jako mama i dietetyk absolutnie nie wywieram żadnej presji tylko cierpliwie, na wszelkie możliwe sposoby daję dobry przykład i namawiam do spróbowania nowych potraw. Bo tylko tyle i aż tyle mogę zrobić 🙂 Dzisiaj krótko w temacie, z którym często zgłaszają się do mnie także inni rodzice. Wybiórczość pokarmowa u dziecka. Czym jest? Jakie są jej przyczyny? Jak sobie z nią radzić? Serdecznie zapraszam do lektury 🙂
Wybiórczość pokarmowa u dziecka, czyli…?
Wybiórczość pokarmowa u dzieci to sytuacja, w której dziecko ogranicza swoją dietę do kilku produktów, często odmawiając próbowania nowych smaków lub tekstur. Problem ten jest szczególnie częsty u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym i może mieć różny stopień nasilenia — od chwilowych preferencji po trwałe ograniczenia dietetyczne.
Jakie są najczęstsze przyczyny wybiórczości pokarmowej u dzieci?
Nadwrażliwość sensoryczna
Dzieci o podwyższonej wrażliwości sensorycznej mogą intensywnie odbierać bodźce związane z jedzeniem, takie jak zapach, smak, tekstura czy nawet kolor. Przykładowo, konsystencja pokarmu, którą dorośli uważają za przyjemną (np. miękkie, kremowe potrawy), może być dla dziecka trudna do zaakceptowania. Nadwrażliwość sensoryczna może także sprawić, że niektóre jedzenia są odbierane jako nieprzyjemne lub zbyt intensywne. Warto skonsultować się z neurologopedą lub terapeutą integracji sensorycznej w celu odpowiedniej diagnozy.
Zachowania lękowe i kontrola nad jedzeniem
Dzieci, zwłaszcza te bardziej bojaźliwe, mogą mieć tendencję do kontrolowania aspektów swojego życia, które są przewidywalne. Jedzenie jest jednym z obszarów, na które mogą mieć wpływ, co daje im poczucie bezpieczeństwa. Jednocześnie niechęć do próbowania nowych pokarmów może wynikać z lęku przed nieznanym (neofobia).
Stres i emocje
Dzieci mogą reagować na stres i zmiany emocjonalne ograniczeniem apetytu. Sytuacje stresujące, takie jak: przeprowadzka, zmiana szkoły, narodziny rodzeństwa czy problemy w rodzinie, mogą powodować spadek apetytu. Niektóre dzieci mają także skłonność do wyrażania swoich emocji poprzez jedzenie lub jego brak, więc jeśli czują się źle, mogą unikać posiłków.
Doświadczenia z przeszłości
Niekorzystne doświadczenia związane z jedzeniem, takie jak zakrztuszenie się, uczulenie lub dolegliwości trawienne po jedzeniu, mogą spowodować awersję do niektórych produktów. Dziecko unika wtedy jedzenia, które kojarzy się z dyskomfortem, bólem lub strachem.
Wzorce żywieniowe w rodzinie
Preferencje i nawyki żywieniowe rodziny mają duży wpływ na wybory dziecka. Jeśli rodzice mają ograniczoną dietę lub sami unikają pewnych produktów, dziecko może to naśladować. Również stresujące, pełne napięcia posiłki mogą wywołać niechęć do jedzenia.
Niedobory składników odżywczych lub problemy zdrowotne
Braki witamin i składników mineralnych, a także alergie, nietolerancje czy problemy trawienne mogą wpływać na wybór pokarmów. Czasami dzieci instynktownie unikają produktów, które mogą wywoływać ból lub dyskomfort.
Okres rozwojowy
Wybiórczość może być naturalnym etapem rozwoju. Małe dzieci przechodzą fazy preferencji i niechęci do różnych produktów, szczególnie między 2. a 5. rokiem życia. Może się to nadal utrzymywać w późniejszych latach, choć w mniejszym stopniu.
Temperament dziecka
Dzieci o wrażliwszym, bardziej introwertycznym temperamencie częściej przejawiają wybiórczość pokarmową, ponieważ mogą mieć silniejszą potrzebę kontroli i stabilności.
Jakie są konsekwencje wybiórczości pokarmowej?
Jeśli wybiórczość pokarmowa jest bardzo nasilona i utrzymuje się przez dłuższy czas, może prowadzić do niedoborów żywieniowych, obniżenia odporności, spowolnienia wzrostu lub problemów z koncentracją. W przypadku mniejszej wybiórczości najczęściej nie ma poważnych skutków zdrowotnych, zwłaszcza gdy rodzice dbają o różnorodność produktów, które dziecko jest w stanie zaakceptować.
Jak radzić sobie z wybiórczością pokarmową u dziecka?
Przede wszystkim bardzo ważne jest wsparcie dziecka bez wywierania presji. Należy wprowadzać nowe produkty stopniowo i bez zmuszania, tworzyć pozytywne doświadczenia przy stole, a w razie potrzeby konsultować się ze specjalistami — pediatrą, dietetykiem lub terapeutą integracji sensorycznej.
· Bądź cierpliwy
Nie zmuszaj dziecka do jedzenia, ale zapraszaj je do spróbowania różnych potraw. Możesz zacząć od małych kęsów.
· Wprowadzaj nowe jedzenie stopniowo
Warto eksperymentować z formą przygotowania jedzenia: piec, gotować na parze, blendować, podawać w różnych kształtach.
· Dbaj o różnorodność i atrakcyjność posiłków
Czasem pomaga podanie nowych potraw w atrakcyjny sposób, np. z kolorowymi dodatkami.
· Daj przykład
Jeśli dziecko widzi, że reszta rodziny je różnorodnie, jest większa szansa, że spróbuje.
Przeczytaj także: